Freden og tida etter.




I desse vakre maidagane er det fint å minnast ei tid som var. Eg er fredsbarn, eller litt etter freden, eigentleg. Eg vaks opp med foreldre og besteforeldre som mintes krigen, der tyskarane så absolutt var "the bad guys" og  amerkanarane "the good ones".

Foreldra mine snakka om krigen, og kor godt det var då meldinga kom om fred, om korleis flagga vart heist over heile bygda, og folk kom på vitjing for å fortelje at det var fred. Rusen og begeistringa var til å ta og føle på, sjøl i ei lita avsondra bygd som vår, som enno mangla bru over Vågen for å kome i kontakt med andre bygder, og måtte ut med båt for å få kontakt med andre, om vi ikkje fylgde utmarksvegar til Hjelmås eller Seim.
-Det kom eit par tyske soldatar nedover vegen, sa mor.- Dei hadde vel lege i dekning  i utmarka ein eller annan stad. Ho fortalde ikkje så mykje meir, men i dei siste åra vart det meir om krigen, om frykt,  blending, tyskarane på gatehjørna i byen, om razzia, bombing og undersøking av rutebåtane sundagskveldane,for å avsløre svartebørshandel. Ho fortalde at dersom tyskarane hadde undersøking av fjordabåtane når dei kom innst i Vågen, stod det ein mann ytterst på Skoltegrunnkaia. .Då tømde folk mjølespann i fjorden, og poteter og kjøt gjekk same vegen.
- Du skjønar ikkje kva det vil seie å vera fri, sa ho ein gong vi prata om det.

 Amerikanarane hadde vore med på å snu krigslykka så vi vart frie! Det var det som sat att. Dei sende Marshallhjelp og hjelpte oss etter krigen. ja, enno i dag, etter Vietnamkrig, Golfkrig og Afganistan set det i mitt hjarte og mine kjensler ei djup takksemd og glede over dette folket. Eg kan liksom ikkje ta inn over meg at dei gjer noko gale! Det skuldast nok den haldninga me fekk i oss i tidleg oppvekst.

Tyskarane høyrde vi ikkje noko særleg om. Dei var borte, og bra var det, syntest vi

 Borte var og den ekstreme matmangelen, klede og sko vart etter kvart frigjeve, sjøl om eg kan hugse at mor klipte rasjoneringsmerker for å handle daglegvarer dei første åra, og at det var lite tøy til klede. Det var nok omsydde klede , snudde ytterklede  og mor  rekte opp att garn  for å strikke på nytt dei første åra av livet mitt.
Likevel var det slik at vi var fredsbarn, og sigersbarn. Alt gjekk framover! Det vart fleire klede og meir varer, meir arbeid,  meir pengar mellom folk, sjøl om dei levde utruleg nøkternt etter  målestokken i dag.
Eg fekk mi første Olabukse, svart med stikningar, og var utruleg fin! Einaste aberet var at det var gutaluking på ho, På 50-talet hadde jentebukser glidelåset i sida, for mannfolkklede og kvinneklede skulle ikkje vere like. Det visste ein 7-åring!
Eg fekk min første kjelke og mine første ski, og brukte dei flittig. Eg fekk min første vesle nye sykkel, og sykla overalt. Det var ingen som sa det var farleg. Det var tvert om ein vidunderleg måte å kome seg fram på, og området mitt vart vesentleg større. Eg lærde å sykle over vaskebrett og på grus, og av og til vart det både skrubbsår og naseblod.
Eg klatra i tre, og lærde å symja. Det var så mykje å erobre, og vi kunne gjere det, utan frykt for tyskjen! Livet var fantastisk.


Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer