Blomster er plantenes smil ( Per Hille) Blomar, flora og herbarium.


Eit av dei første minne eg har, er at eg stod på ein vegakant og plukka blomar. Dei var så vakre!  Mor har fortalt at eg plukka ofte blomar som liten, og eit av dei første yrke eg kunne tenke meg, var å bli gartnar.
Eg og Anny, søster mi plukka blomar og gav til bestemor og ein nabo. Som takk fekk me  kvar vår 25-øring, tilsaman ei heil krone, som var  ei heil formue i dei dagar! Du kunne få 20 femøreskaramellar eller ein heil pose drops for ein slik rikdom.  Eg la store planar om å starte bedrift, der me plukka blomar og selde til  alle naboane. Det kunne bli lukrativt, og eg malte opp for Anny om rikdommen me kunne få, omgjord til søt valuta.  Vi kunne vera sjølforsørgde med snop i lange tider!  Uheldigvis høyrde mor fabuleringa, og gav grei beskjed om at det var greit å plukke blomar og gje til naboane, men grensa gjekk ved å selje det einkvar kunne finne i sin eigen grøftekant!  Så der forsvann  den første forretningsideen min ut til høgre..
Men mor lærde meg namnet på blomar, og eg lærte at når katten åt gras vart det regn. Eg lærde mange artige nanm, og skilnad på raud praktstjerne og hanekam, på kvitveis som var giftig, og gauksyre som var etande. Det var viktig å ikkje ta feil.

I småskulen plukka me blomar på skulevegen  og gav til lærarinna. Det stod mang ein bedehuskopp på kateteret fyllt med smørblom, engkarse og hundekjeks gjennom dei tre åra eg gjekk der.
Då eg kom i storskulen,  hadde me ofte  naturfag ute haust og vår. Ei av syslene gjekk ut på å plukke blomar, som lærar Midtgård sa namnet på.  Då me kom inn att, spurde læraren på nytt kva blomane heitte, og me svara. På den måten lærde me mange namn på ulike blomar, og kva familie dei høyrde til, og kjenneteikn på ulike blomefamiliar.  Vi lærte om tveskjegget veronika som hadde skjegg på to sider, om tettegras som åt fluger, at kyrne ikkje åt smørblom, om gras og ugras.  Vi kunne namnet på mange blomar, og dei fleste sit enno. Det er rart med barnelærdommen.





Tetteblom

Vi fekk kunnskap  om den svenske botnanikaren Carl von Linne, som samla plantar, klassifiserte dei i familiar og gav ut ei stor flora.. Sjølvsagt måtte eg og ha ein liten flora, og eg brukte han faktisk mykje. Eg kunne liggja å lese i han, finne ut om blomar eg hadde,  kva jordsmon ulike plantar vaks i, og skilnaden på plantar som voks ved fjorden, i liene og på fjellet. I nord  og på fjellet hadde plantane så sterke fargar. Det var mykje å lære om planteverda.

Soldogg åt og insekt
 Før eg gjekk ut av folkeskulenskulen  skulle eg i naturfag ha eit ha herbarium med 20 plantar. Det var obligatorisk.  Me fekk opplæring på skulen  korleis du for åt : - planta skulle ha rot, stengel blad og blome. Han skulle pressast i avispapir, med noko tungt over for å få press. Når han var turr, skulle  du lime planten på kvit kartong, og skrive namn, latisk nanm, familie, finnestad og dato.

Nokre av medelevane mine, særleg gutar,  som måtte skunda seg å få ferdig herbariet sitt før dei slutta skulen, brukte avispapir og strykejern.  Det var strengt forbudt, men i nøden spiser fanden fluer. Etterkvart fann eg ut at det gjekk for det same, så  etterkvart brukte eg same metoden, eg og.
 Eg syntest det var artig å samle plantar, og hadde nok mellom 30 og 40 då eg gjekk ut av folkeskulen.
Då eg kom på  realskulen, skulle me ha 40 plantar, så eg held fram med samlinga. No vart det litt sport i det å finna sjeldne plantar, så eg var på Myraåsen og klatra meg ned bratthenget  til kusymra, og fann fjellplantar på Gladihaug.
Ramslauk
Enno meir spanande vart det å kome i Husdalen, der det var ramslauk, sjeldne orkidear,  pors, tranebær og andre vekstar eg ikkje hadde funne før.  Herbariet voks, og eg hadde ganske mange plantar til slutt. Ei av dei mindre botanisk interesserte systrene mine sa: - Det var greit å plukke ut dei plantane du trong frå herbariet hennar Britt når du skulle levera plantesamlinga på skulen.
Eg fann vel nokre restar av ho då eg skulle ta med tølene mine heimanfrå, men dei har nok forsvunne i  ei eller anna flytting.
Men interessa for plantar og flora har halde ved heile livet.  Eg kan namnet på dei fleste blomane eg ser på turane mine, og om ikkje, må eg finne namnet i ein flora når eg kjem heim att. Eg lasta opp ein flora til å ha på telefonen, liknande slik du har for å identifisere fuglelydar, men han fungerte ikkje. Det er skilnad på USA og Noreg.

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer