Det gjeld å sko seg

 


Tøysko

Det var kjempefint å gå berrføtt om sumaren.  Varmt i trappa, og det var hardt å gå på grusen på storvegen, men mjukt og godt når du tusla omkring i hagen. I utmarka var det orm, så der brukte me sko.
Sommaren var og tida for gummisko. Det var lette sko, med gummisåle og oversåle av tøy, og med snøring av tøylisser. Dei var lette å bruke og du kunne springe og klyve med dei. Sandaler brukte vi og, men dei var ikkje så vanlege. 
Tresko stod det ofte ute i bislaget. Dei var fine å stiga ned i når du skulle ut eit ærend, og brukte du leistar i dei, så var dei varme og gode. Men me bruka ikkje tresko ute blant folk. Det var ingen som bruka det lenger.
                                                   Vkingstøvler

Ut over hausten vart det tid for gummistøvlar. Ungane hadde fargerike støvlar, men det var litt stort å få dei brune Vikingstøvlar med snøring framme.Då var du på veg mot å verta vaksen. Dei var tunge,  men ein kunne vassa og gå i søle og utmark, sjølv om det regna.  Dei kunne få hol, og då måtte lappesakene fram. Bønder sette høygaffelen i dei, og ungar kunne få spikar i støvlane. Dei same lappane som ein lappa sykkelslangar med, dugde også for å lime sjøstøvlar.  Då held dei ei stund til.  Det hende at vatnet gjekk over alle støvleskaft, og dei vart våte på innsida. Då måtte me riva sund aviser, og krølla dei saman forat papiret skulle trekkja ut væta. Ein hadde jo ikkje skotørkarar, må vete.  Dei fleste ungar hadde gummistøvlar. Men eg veit det var heimar som ikkje hadde nok støvlar til borna, og eit barn måtte vera heime frå skulen fordi det regna.

Vi hadde spasersko av lær, og dei var rekna meir som finsko, med snøring. Dei tolde ikkje så mykje regn, då vart dei skrukkete og harde i læret. Aurlandsko kom på 50-talet. Der kunne du plassera ein tiøre som pynt frampå  overlæret
                                           Aurlandssko

Nokre av oss  hadde støvlettar av lær til fine vintersko. Dei var av lær. 
Når snøen kom, var det tid for å bruke skia, og då kom beksaumskoa fram, for dei som hadde det. Det var tunge sko av lær, og dei måtte smørjast inn med fett eller skosmurning for å bli mjuke. Dei  vart ofte våte etter bruk, og me stappa dei fulle avispapir forat dei skulle tørke. Dei som ikkje hadde beksaumsko, bruka støvlar med leistar i. Dei var nok litt kalde.

                                                  Beksaumssko
Til finbruk hadde me finsko, gjerne lakksko som ein brukte i besøk, fødselsdagar og julefestar. Dei hadde me gjerne i ein nett eller skopose, og tok dei på oss i gangen før me gjekk inn til festen.

                                                              Nye lakksko til 17.mai
Høghela sko fekk ein ofte  til konfirmasjonen, og det var om å gjera å få så høge helar som muleg. 
Det var ikkje heilt enkelt å balansere på desse styltene, så det krevde litt øving å gå nokolunde sivilisert 
over golvet. Men det var flott! Du kjende deg stor, høgare og ikkje minst vaksen.
Ein del menn hadde kalosj over finskoa sine for å bevare dei for regn.  Men det var dei færraste.
På Hjelmås laga dei Raffar, eit par sko utan helar, som var gode å bruke både til hussko og til utesko om sumaren. Det var stas å gå på Tøffelen og kjøpe raffar!
                                                          Dette ligna på Raffar

Inne gjekk me med leistar av ull, men vi brukte også hussko. Det var ofte golvkaldt, så ein måtte halde seg varm på føtene. 
                                                                           Skopussesett

Sko av lær skulle pussast.  Ein hadde svart, brun og nøytral  skosmurning, skobørste og ei mjuk fille til å pusse over.  Dei fleste kunne det, men det var likevel opplæring om det på husmorskulen. Ein pussa først av støv, smurde på skosmurning, og børsta han inn, før ein gjekk over med ei mjuk fille. Det var særleg viktig å  få blank tå og hæl. 
Skomakaren kunne laga sko. Men mest halvsåla han, eller sydde saumar som var gått opp. Han sette på hælar og lappa. Ein kjøpte ikkje nye sko om skomakaren kunne reparere. Hjå oss var det skomakar på Hjelmås. Eg var mange gonger dit med sko som skulle reparerast. 

                                                   Skomakar med leist

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer