Barndommens nytevekster


Eg har alltid vore glad i blomar. Nabokona fortalde om at då eg var liten plukka eg blomar, og framtidsyrket mitt var ei tid å bli gartnar.
Dei første blomane om våren var kvitveis, som vi plukka og sette i eggeglas. Vi visste tidleg at han var giftig, og at han ikkje måtte forvekslast med gauksyre, den vesle blomen med blålilla striper , som kom litt seinare. Han vaks på skrinn jord, ofte under grantre. Me åt han, både blome og blad. Det smaka fortreffeleg!

Jordneter, som og kom litt seinare, gjekk og fint an å ete. Me grov opp dei små knollane med hendene eller det me hadde for handa, tørka av skiten, skrella av skalet og åt. Litt nøttesmak, men mest åt me fordi det høyrde årstida til.
Markjordbær var små, søte og gode. Det hende vi tredde dei på strå og åt dei etterat vi kom heim. Me kunne og laga syltetøy nok til 2-3 brødskiver, og då smaka nonsmaten ekstra godt!  Men aller helst åt vi jordbæra der vi fann dei, som eit lite kosttilskot i kvardagen.

Syrstilk var og godt å suge og tygge på. Syrleg smak, og fin som ekstra mat han og. Me brukte han og i leikarstova, og laga rett som det var syrstilksuppe, som då i leiken sjølsagt heitte rabarbrasuppe.
Syrstilken åt me blad og stilk, men ikkje blomen av.

Knollerterknapp fekk små slireliknande frukter, og dei smaka godt. Anten når dei var umodne, og då åt me både slire og innhald, eller når slirene var gamle, brune, svarte . Då skrelte vi dei, og åt dei små ertene inne i belgen.


Heggebær var litt tørre i smaken, så vi smakte jo på dei, og hadde vi ein litt kjedeleg dag, så åt vi ein del, saug på bæra og spytta steinane ut. Eit lite bonus var jo å sjå kven som spytta lengst!

Raunebær var sure. Ein åt ikkje mykje av dei, men siterte ofte reven: Høgt heng dei og sure er dei!. Raunebær hadde ein annan funksjon, som ammunisjon når du skulle blåse gjennom blåserør, eller sløkjerør som var det offisielle namnet. Ein kunne bruke mykje tid med å blåse. På katten, etter småsøsken som sprang inn og klaga, for det var ikkje lov å skyte på folk.Helst skaut vi  på mål ute i naturen. Blåserørsesongen måtte ein ha med seg!.
Einebær var av typen: - har smakt. Ferdig med det! Bæra freista ikkje til oppattsmaking. Vi var barn, på jakt etter den gode smaken,og var ikkje nyttevekstsankarar.
Nyperosene var fine å sjå på, men vi plukka hest nyper. Dei var gode på smak, hadde mykje vitaminer, sa dei vaksne. Me delte dei, skrapa ut kjernane og åt med velbehag.


Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer