Onkel Ingebjørn - ein grunder i Eikangervåg etter krigen.


Han var tredjemann i barneflokken hans bestefar på Hjelmås.
Under mykje av krigen  budde han  i 2. etasje hjå bestefar saman med kona si. Han dreiv med  illegalt arbeid siste del av krigen,  med våpensmugling, og måtte gå i dekning etterat tyskarane hadde ein razzia ute  Øygarden. Først låg han  i ei koje i Eikangermarka, før han drog nordover, og  innover til Matrefjella, og slutta seg til Bjørn West. Kona hans hadde fødd ei jente i desember 1944,  og vart åleine med ansvaret for ei nyfødt dotter, men ho hadde nok  i ein del hjelp frå storfamilien ho var ein del av. Ingebjørn var blant dei som kom utover med Hosanger 1 frigjeringsddagen, og tok del i vakthaldet våren  1945.
Han starta opp med fiskematproduksjon på garden til broren i Eikangervåg, og dei yngste brørne selde på dørene heime på Hjelmås, og han selde og  til butikkane på Kløve og i Eikangervåg.
Så bygde  han  hus, og busette seg ved den vesle elva som rann ut frå Eikangervatnet. Kona hans, ho Ingeborg, døydde tidleg, og han fekk ho Magda som hushjelp,  og han  gifte seg med henne i 1953. Dei fekk to born, Peder og Arnt.
Han tok til å køyre fiskerute i 1950 og ho gjekk i søre Lindås, i Seim  og mesteparten av nordsida på Hamre. Han måtte ha sjåførar på bilane, fordi det vart for mykje arbeid for ein mann. Utvalet av fisk vart etterkvart  stort, og folk kjøpte.  Saman med kona si, Magda;bygde han ut Fiskematen. Ho laga  både kaker og pudding. Det var lite tilsetningsstoff, men fisk, mjølk, egg og litt mjøl. Sunne og gode på smak.Fekk ein dei varme, var det snacks.
 Eit lite røykeri fekk han til i 1955, og røykte torsk, og makrel og kveite, som og vart seld på fiskebilane.
Då det vart aktuelt å fryse matvarer, investerte han i eit fryseri, som kom opp i 1957-1958.Han bygde då fryseri i eine enden og garasje i andre enden av nybygget. I tillegg til å fryse sin eigen fisk, hadde han frysehyller der folk kunne levere inn   kjøt og bær til frysing, og kome og hente når dei trong.
På fiskebilane selde han etterkvart frukt, grønsaker og poteter, slik at folk fekk det dei trong til middagen.

Nokre år seinare tok han og til med landhandel, og selde daglegvarer over disk, og han køyrde  fredagskveldane lange ruter med fiskebilen der han leverte ut  varer som kundane hadde bestellt.. Vi telefonerte inn, og han fann fram varene og køyrde ut. Då kunne vi og få med frysevarer, som kotelettar, steik og frosne bær, om me gav beskjed om det.
All handel, både på fiskebilar og utkøyring av varer vart betalt kontant, men det hende jo at folk borga, og betalte neste gong.
Eg har gode minne frå besøk hjå onkel Ingebjørn og tante Magda. Berit, søskenbarnet mitt, var to år eldre, og eg var med far på arbeid, og leika meg der, eller eg var på overnattingsbesøk. Dei vaksne var tidleg oppe, og me ungane fann oss mat og vaska opp. Me var ute og leika, og gjekk i Vågen, der det var fleire butikkar og bakeri. Ofte var me innom alle, og bruka kronestykket vi hadde tigga frå far på karameller. kandis og sukkertøy, som me fekk oppi kvite kremmerhusposar av papir. Me utforska bekken, og gjekk opp på nabogarden der onkel Eivind og tante Astrid budde. Dei hadde tre døtre rundt min alder, og me leika der, ute og inne.

Vi fekk av og til vere med å ekspedere på butikken, og lage til varer i kassar til utkjøringa. Han hadde reknemaskin, og det var svært spanande å få slå inn summane på ho.  Men tante Magda gjekk alltid over, både bestillingskassane og rekningane, og såg at alt stemde. Det skulle vera nøyaktig!
Det var som regel onkel som køyrde ut varene. Han bar dei inn, sette dei pa kjøkenbenken, og hadde tid til ein prat med mor, og kanhende ein kopp kaffi. Det var vel på den måten han overlevde dei lange dagane, at han hadde tid til å slå av ein prat undervegs. Mor vart enkje på den tida, og ho sette stor pris på samtalane med brørne hans far. Dei brydde seg om kor det gjekk med henne og oss borna. I den tida var nok slektsbanda sterkare enn no.

Onkel sleit mykje med gikta dei siste åra av livet sitt. Kulde, slit og  strabasane under krigen,der han fraus mykje, hardt arbeid, og ikkje minst eit hus ved elvekanten gjorde vel sitt til at revmatismen slo ut.I den tida arbeidde ein likevel, om ein hadde giktplager. I den siste tida fekk han kols, og sat i rullestol.
Me treivst hjå onkel og tante, og det var koseleg å koma dit på besøk..
Noko av stoffet om Fiskematen  har eg henta frå bloggen
og eit  youtubeintervju  Arne Høyland hadde med Magda Hagesæter
https://www.youtube.com/watch?v=4xIvUxiUKY8
Eg har og henta to bilete  frå same bloggen.


Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer