Sidl å pote


Vi likte at det kom sild på bordet på vinteren. Vel var det mykje bein,  noko som vi ungane syntes var noko herk, men vi lærde oss fort å reinska bort det grøvste, og svelgde resten. Ingen mukka fordi det var sild på bordet. Det var sundt og godt! Vi lærde det på skulen, om korleis sild og pote hadde vore sikringskost i dei harde 30-åra. Dei svalt ikkje, som hadde ei tønna spekesild i kjellaren og ein potetåker attåt.











Vi hadde sild på bordet gjennom heile året. Men det var noko spesielt med storsilda, som kom inn kom inn til norskekysten for å gyta på ettervinteren. Då var sildefisket i gang etter heile kysten.  Fleire skøyter frå Hjelmås og Leiknes var med på sildefisket på 50- talet, og kunne gjera det godt i gode år. Dei kom heim att, og mannskapet hadde fenge god lott. Dei var lenge borte, og vi ungane syntes det var eksotisk.  Melding om fiske, dei obligatoriske 5 minuttane om fiske og fangst sende NRK kvar dag, og den monotone røysta messa fram kor mykje som var fanga, til glede for spesielt interesserte.

Silda  var på mange middagsbord i sesongen. Ho  var stor og feit, og hadde rogn og mjølke, som også vart nytta som middagsmat. Skjela måtte skrapast av før ein laga henne til. Steikt sild med rogn var ein delikatesse, og me gledde oss til det.

Silda vart elles servert kokt, eller me  koka henne med eddik, laurbærblad og heil pepar, og la ho stå i laken til neste dag. I kjellaren, sjølvsagt, for me hadde ikkje kjøleskap.
Silda kunne også saltast lett, og så vart noko av saltet skylt av, og kokt.
Onkel Ingebjørn, som hadde fiskehandel, røykte og tørka silda, og selde ho på fiskebilane sine.
Han laga og spekesild, som var ein delikatesse. Ho måtte vatnast ut ca. eit døgn, og så åt me ho på flatbrød, saman med nykokte poteter og og løk. Nydeleg!

På sommaren vart det fiska brisling. Småsild, som me kalla ho.  Vi koka ho, reinska henne ved bordet, men dei mest hardbarka av oss åt det meste av beina.

Sardiner var liten brisling på boks. Dei kunne du få i olje og tomat, og var rekna som helgepålegg. Onkel Kåre frakta sardiner frå hermetikkfabrikken Norwegian Preserving  i Bjørsvik til store delar av Vestlandet, og det hende me fekk nokre boksar i metall, og utan papiretikett  rundt. Men innhaldet var ekte King Oscar likevel!

Sursild laga me sjøl. Me vatna ut og reinska silda, skar opp løk i ringar, og kokte opp lake av eddik og pepar. Dette slo vi over silda og løken, og let det stå til dagen etterpå. Det var godt og næringsrikt pålegg på brødskiva.

Til jul hadde vi ansjos, brisling lagt i lake. Han kom i same boksane som i dag, men var ikkje reinska. Du måtte reinske skinnet av, ta  ut innmaten, og ta av hovudet.  Han åt me på brødskiva saman med kokt egg.  Det var ofte servert i  juleselskap og på julefestar.
Silda var sikringskost, og metta mange munnar i min barndom.
( inspirert av reportasjen om "Liv og Lyst gjengen på Hjelmås som fanga sild.)

                                                             (Ill foto)










Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer