Stabbesteinar


Det hende at folk var uenige i gamle dagar og. Ein  kunne argumentere og motargumentere, utan å verte einige. -  Han va kje te å rikka. Han va so ein stabbestein! Om ei var heldig, kunne ein bruke eit munnhell frå i dag:   - Me vart einige om å vera ueinige! Om ein var uheldig, gjekk ein hovudrystande frå kvarandre.




Ein stabbestein var ein stor jordfast veikantstein, seier leksikonet. Det var ein omfangsrik stein sett opp i vegkanten der det var bratt på sida av vegen, for å hindra at køyretøy hamna utfor.
Stabbesteinar var ein del av vegsikringa, autovernet på den tida.
Det var stabbesteinar overalt der bilar eller hest og kjerre kunne køyra utfor. Tångabrekka, Sudmannskleiva, ved Myramannen, Apalen, ..  Ja, du kunne ta for deg vegen, og finna stabbesteinar overalt.
Tokagjelet
Då far køyrde den lange turen til Ålesund, Lillehammer og heimatt om Hardanger, var stabbesteinar den vanlege vegsikringa, anten det var ned Stalheimskleiva, gjennom Måbødalen eller gjennom Tokagjelet. Merk deg at i dei tider, for 60+ år sidan, var vegane utanpå fjellet, ikkje gjennom tunellar som no.  Du såg djupt ned om du sat på yttersida. Stabbesteinane var vernet, også når to bilar møttest på smale vegar. Ikkje alle torte å sjå ned om dei sat på yttersia.
Måbødalen
Stabbesteinar var store og tunge. Gutane prøvde å rikke på dei,For det var karsverk å få dei til å flytte på seg og få dei utfor vegen. Men dei lykkast ikkje.  Stenen var sett ned, og han stod. Mosegrodd, røfft uthogd for å vera der han var, eit skilje mellom vegen og brattlendet nedanfor.
Mannen min likar å køyre smale vegar. Vi tok ein gong av frå E39 og reiste om Modalen på veg heim til Lindås. Vi stoppa ein stad på den smale vegen. Det var bratt ned til fjorden, langt ned, og fantasien min drog meg mot stupet. Autovernet var nokre stabbesteinar. Biletet set i meg enno, 15 år seinare. Eg syntest ikkje stabbesteinane var trygge nok, og var glad då me køyrde vidare!

Men du kunne gå på utsida av stabbesteinane, og sjå kor langt du kom før du datt ned, eller måtte gi opp fordi det ikkje var plass på yttersida. Du kunne klatre opp på nokre av dei det var plass på toppen, og vagle deg til og kjenne deg stor, men  me hoppa snart nedatt når me såg kor høgt det var ned til bakken.
Ein og annan syklist med for stor fart ned ein bakke med grusveg, kunne koma ut i grusen og få eit ublidt møte med ein stein, og måtte plastrast og halde senga med hjernerystelse.
Far kom heimatt eit par gongar når det hadde vore glatt føre og sa:- Hadde det ikkje vore for stabbesteinenane, hadde bilen glide utfor!
I dag er vegrekkverk eit godt og sikkert autovern, ofte laga slik at bilisten blir stoppa og  skadeomfanget redusert. Det er sjeldan nokon køyrer utfor på brattlendte stader.
Men enno står meiningar steilt mot kvarandre, og folk vert ikkje einige. Dei er ikkje til å rikka.  Vi møter nok enno stabbesteinar på livsvegen. Av og til er me vel kompromisslause sjølve og, urikkelege fordi noko er viktig for oss. God helg!






Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer