Den store verda på eit ungdomshus nær deg


Det stod plakatar på oppslagstavler og stolpar. Det skulle vere Bygdekino i ungdomshuset på Hjelmås.  To forestillingar, ein for barn og ein for vaksne. Av og til var det aldersgrense 12 år på vaksenkinoen. Dei første åra var det ikkje så nøye med aldersgrensene, sidan vart det strengare.

Det galdt å få lov. Mor var litt streng. Det skulle vera bra filmar. Det hjalp ikkje å kome med Davy Crockett der i garden. Men norske filmar fekk me gå på, og anerkjente barnefilmar.
Litt nyare type

Me gjekk eller sykla til Hjelmås. Det var vel ein times gange, og det var ingenting, den gongen.
Den oransje Folkevognsbussen med Norsk bygdekino på sidene var kome, og filmframvisaren vart installert på galleriet. Høgtalarane vart sett opp, og vi betalte vel ei krone for å koma inn. Maskinisten hadde  pengeveske og reiv av billett til kvar enkelt.  Det var litt høgtideleg for oss ungane

Me sat på benker utan ryggstø, og storøygde fekk me med oss " Fjols til fjells"  "Toya", "Heidi" og "Støv på hjernen". Av og til hadde me kjøpt med litt drops, karameller eller halspastillar, men ofte nytte me ikkje medbrakt. Midt i filmen vart det ei lita pause. Maskinisten skulle skifta filmrull, for heile filmen gjekk ikkje på ein rull. Det var audio lyd, og av og til spraka det litt i høgtalarane, og det var striper på biletet i filmen. Men det gjorde ikkje noko. Me levde oss inn i plotet, og kunne snakke om det på skulen, eller ta det med i leiken og stilane våre. Heime var det ingen bilete anna enn i bøker og vekeblad. Me hadde ikkje TV, ikkje video, berre radio som baserte seg på høyrsla, ikkje syn.
Svecon Film  spela inn film på Hjelmås. Det var ein 20 minuttars barnefilm med tittelen "Gråpus som forsvant". Plotet var ein kattunge forsvann fordi ungane ikkje var snille med han, og kor gutungane leita etter den bortkomne katten,  og så kom sjølsagt pusen tilrettes att. Håkon og Liv Sandberg som hadde hytte på Hjelmås laga filmen, og guttungane deira hadde hovudrollane. Det var lokale statistar, og bilete frå naust, skog og utmark i bygda.

 Filmen vart mykje omtala, fekk gode kritikkar, og me ungane snakka mykje om den. Så vidt eg hugsar hadde Sandberg Film premiere på Hjelmås, og så vart den seinare vist på Bygdekinoen. Folk gjekk mann av huse, for dette var nesten ei verdsbegivenheit på vesle Hjelmås. Eg ser enno føre meg ei scene frå filmen, der vesle Gråpus tuslar i steinane utanfor eit naust på Hjelmås.

Bygdekinoen var og  er ein omreisande kino, som viser fersk film i deler av Norge som ikke har ordinær kinodrift. Visningslokala er varierte og bærer på mye historie: samfunnshus, grendehus, skoler, kulturhus.
Han brakte filmen til utkantane, og ein fekk sjå kvalitetsfilmar på ein stad nær deg. Audio lyd og bilete med varierande kvalitet, men den store verda var nær, i eit ungdomshus på Hjelmås på 50-talet.

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer