Måltid . Særleg frukost.

Det er kanhende tid å snakke litt om mat og måltid. Også det har forandra seg, både kva ein åt, når ein åt, og kanhende kor mange måltid ein åt.
Me hadde vanlegvis 4 måltid om dagen, i denne rekkjefølgja :  frukost, middag, nons og kvelds.
Frukost når du stod opp, middag ein gong mellom 12 -13, og oppvarma hvis du kom frå skulen i tretida, nons om ettermiddagen og kvelds i 7-8 tida om kvelden.
La oss ta frukost først. Mange hadde graut til frukost, men det var det ikkje heime. Me hadde brødskiver med smør og pålegg, og ungane drakk mjølk, medan dei vaksne drakk kaffi, som oftast med kaffifløyte eller mjølk i.
Mjølka var kjøpt på meieriet, sidan me ikkje hadde kyr sjølve, og fløyten var skumma av, til kaffifløyte.
 Om formiddagen og av og til om kvelden var det ei plikt å dra på meieriet og kjøpe mjølk.  Seinare vart det kvite og brune mjølkeflasker med metallkork, kjøp på butikk.

Bilderesultat for melkespann



På brødskiva var det margarin, oftast Melange, kjøpt i halve kilo, og lagt på ein asjett. Den var meir eller mindre smørjevilljug, alt etter årstida, for me hadde ikkje kjøleskap. Den maten som ikkje tolde mykje, vart om sumaren sett i kjellaren.
Bilderesultat for melange




Pålegg var syltetøy, rips, rips og solbær og solbær. og   brun og kvit ost. Etter kvart vart det leverpostei på boks, med bilete av ein gut på. Det hende at me kjøpte leverpostei i laus vekt også.
Onkelen min gjekk i fart med Nornen, og frakta sardiner,frå fabrikken i Bjørsvik, så ikkje ratt sjeldan hadde me sardiner i olje og tomat, og av og til kippers.

Bilderesultat for sardinboks

Mor koka brunostrestane i mjølk og hadde på sukker, og då vart det prim. Godt for søthungrige små!
Sukker var ikkje godkjent på brødskiva heime, men sirup kunne me få av og til. Sunda og Hapå var ikkje så ofte  på bordet heime. Mor var restriktiv med søte pålegg.
Til helga vart det etter kvart spekepølse og servelat, og anna kjøtpålegg når vi hadde vore i byen. .
Hardkokte egg på skiva var festmat, saman med ansjos.
Ein av kjenneteikna på at du hadde gått fram i alder og visdom, var at du fekk smørje på brødskiva sjøl. Undervisning om kor mykje du kunne ha på av smør, og at du skulle smørje over heile brødskiva var obligatorisk, og at du ikkje sløsa med pålegget. Skyvepølse vart ikkje praktisert, men nøktern omgang med pålegg var eit must. Etterkvart smurde du brødskivene til skulen sjøl, og som oftast var det ost, eller pølse eller egg. Matboks eller matpapir var oppbevaring.
Agurk og tomat vart vanleg når eg var i 10-årsalderen, og smaka fantastisk saman med leverpostei. Dei var og pålegg aleine, tomat ofte med litt salt.
Appelsinmarmelade vart også etterkvart eit anerkjent pålegg, kjøpt på butikk. Påleggsvariantane vart fleire etterkvart som eg vaks opp, og levestandarden vart betre.

Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer