Bestefar på Hjelmås 2



Denne delen av historia om bestefar har eg lese i bøkene til Kari og Erling, eller høyrt frå mor.
Eg nemde at bestefar var grunder. Men for å gjera biletet komplett, må eg fortelje om alt det andre han jobba med, før mi tid.
Då han budde på Eikång, starta han tricotasjefabrikk, og hadde 3-4 kvinner i arbeid.  Huset han bygde for dette arbeidet brann ned. Han lika ikkje så godt å vera bonde, og i 1928 flytta han med kone og 6 ungar frå Eikång  til svigermor på Knippevehaugen på Hagset.  Den tidlegare svigerfaren hans hadde teke garden tilbake,  og bestefar måtte flytte med nykona og 6 ungar. 


  Han hadde kjøpt tomt til hus på Hjelmås, på Lynghaug, og plass til å setje opp sag i Grovæ , også på Hjelmås.Materialar til det første huset saga han på eiga sag, og fekk hjelp til å setja det opp. Først lånte han sag hjå Brakvatne, seinare sette han opp si eiga sag. Han saga for andre ,og  fekk også sett opp høvleri  i andre etasje, kai og slipp for båtar.
Det første huset, som seinare vart løe og  uthus, fekk han sett opp like etter han flytta, og her budde familien på 8 i 5-6 år. Det andre, eigentlege huset med skifertak og ark, sette han saman med andre opp i 1936. Her flytte så familien, som då var auka til 10, inn.  Bestemor, mor til kona, flytte også inn. Fleire skogsteigar kjøpte han innetter fjorden, fekk saga ned, fløytte det ut til saga si, og saga materialar, både til huset, og ikkje minst til sal.
Mange bønder kom og med materialar, og fekk dei saga på saga «hass Pitter»

Ullvarefabrikken i Hillesvåg hadde open vassrenne frå Haukåsvatnet til fabrikken, og dei trengte  ei ny vassrenne, og bestefar saman med sønene konstruerte  og sette opp eit røyrsystem av tre som  gav stødig vasstilførsel, utan at røyrleidninga lak vatn. Han saga sjølv trestavar på saga, og laga  hakk eller plog i enden for å halde stavane saman, og brukte stålband rundt med 60 cm mellomrom for å halde røyrleidningen saman. Truleg brukte han all kunnskap han hadde lært seg både på saga, på høvleriet og gjennom båtbygginga for å få leidninga til. Det var mange som arbeidde med å setja sama sjølve røyrsystemet, men bestefar var primus motor både i planlegging og gjennomføring.  Leidninga vart seinare i bruk i mange år.
Han hadde heile tida fleire folk i arbeid, også sine eigne søner. Dei arbeidde trufast for far sin, fekk kost og losji og det dei trengde, men ikkje løn, og etter kvart gjekk den eine etter den andre ut i løna arbeid hjå andre-

Både han og fleire av sønene hans reparerte og ordna båtar, og han hadde båtar både til å frakte større og mindre trelast og buttar med tre til saga si.  I tida før og under krigen leverte han materialar med eigen båt til ein oppkjøpar i Bergen. Under krigen bygde han eit hus til på tomten i «Grovæ». Der hadde han tenkt å byrja med kafe. Huset vart mellom anna brukt til kurs  for å ta kystskippareksamen i 1945, og seinare riven og sett opp på Leiknes.
Han leigde ut båtar etter krigen, og hadde ein del uheldige investeringar. Ungane flytte ut, og bestefar flytta så verksemda si til «Lynghaug», til heimetomta, som eg fortalde om fredag. Her bygde han fleire hus. Det hust han etter kvart bygde over saga, gjorde han mesteparten sjølv, både vindaugskarmar og dører, sette inn vindauge og laga mykje av innreiinga.

Dette var litt om bestefar sine første år. Kan hende andre kan utdjupe det eg fortel.
Kjelder: « Slekta etter Petter Martin Hagesæter» av Kari Hagesæter Eidsheim 2010,
« Alle desse Bødnæ» av Erling Hagesæter 2011


Kommentarer

Legg inn en kommentar

Populære innlegg fra denne bloggen

På gamle stigar- i Husdalen.

Bilde
Då Sigmund Husdal kom inn i livet til mor i 1961, og eg og syskena mine samstundes fekk ny stefar, så hende det mykje nytt. Eg overnatta i år i Husdalen for fyrste gong på mange år, og då kom tankane om korleis det var då me starta å reise dit. Husdalen er ein avsidesliggjande gard ein times gange frå Bjørsvik. Du reiste dit, anten med rutebåten eller vart køyrt,  og gjekk så ei ganske bratt stigning opp til Husdalsvatnet, der du anten kunne ro over, eller gå den bratte og til dels glatte stigen opp til Grautevika, der det var kjerreveg resten av vegen. Me ungane lærde snart snarvegane, der du kunne korta inn turen med opptil 10 minuttar. Det du måtte ha med deg, bar du på ryggen og i hendene, så vi måtte ha eit par kvilepausar uansett. Vel oppkomen var det tre hus, der bestemor og bestefar budde i det eine,  Ivar og Olaug budde i det andre saman med ungane sine, og Sigmund hadde kjøpt det nedste huset, og hadde det som ei familiehytte, der også søskena hans kunne vera på vi
Les mer

Fløksand husmorskule

Bilde
Litt frå 60-talet.  Då eg var ferdig med gymnaset i -64, meinte mor at eg måtte kunna koka poteter. Det kunne eg, men forat utdanninga mi skulle vera perfekt, så måtte eg ha eit halvår på husmorskule. Denne skulen var og god å ha både om ein skulle søkje sykepleie eller bli hustellærar. Så eg søkte opptak ved Fløksand husmorskule våren 1965, og kom inn. Skulen var då vel etablert, opna 1909, og nyrestaurert i 1954. Mange kjende personlegheiter har gått her, og eg lærde seinare at Ingrid Espelid Hovig var elev her i 1943, då det ikkje var elektrisitet, og alt måtte kokast på ved og kol i kjellaren. Ho kom tilbake som lærar i 1954, til ein  skule som var i topp stand .  ( Ingrid Espelid Hovig og Olga Leiknes Hopsdal møtes etter 61 år. Dei var kullingar i 1943) Vi fekk ei liste så langt som eit vondt år med alt ein skulle ha med, så mor var engasjert i vekesvis med å sy. Det var sengetøy og håndklær, arbeidsklede, forkle, hette, høvelege sko, og mykje meir som eg ikkje hugsa. Al
Les mer

Hermetisering av middag og frukt, og søndagsdessertar

Bilde
. I dag har vi fryseboksar, og vi kjøper ferskt det meste av året. Vi har det lettvint, og gløymer at for eit par generasjonar sidan var matlaging og husstell  fulltids- jobb. Eg hugsar at mor hermetiserte kjøttkaker med brun saus  og kottelettar. Det var same omstendelege prossessen, med vasking og sterilisering av Norgesglas, koking og steiking av kjøtet som skulle hermetiserast.  Det vart lagt koheit på glasa, og fyllt heilt fullt, og så vart lokket skrudd på. Glasa vart sett i kjellaren, og teke opp til sundagsmiddag  ut over hausten og vinteren. Det kunne vera ein sjangse at maten vart bederva, så ein måtte lukte på, før ein varma det opp. Ellers hermetiserte mor frukt kvar haust. Også der var det vasking og sterilisering av glas, som var oppevart i varm steikeomn til ein skulle bruka dei. Pærer vart skrella og koka i sukkerlake til dei vart møre, og lagt på glas. Ein hella den kokande sukkerlaken over, så glaset vart heilt fullt, og la glaslokket med gummiring på, og skr
Les mer